Bir eseri baska bir dile cevirmek icin bircok seye cok hakim olmak gerekir! 1-Tercumesi yapilacak kitaba cok iyi nufuz etmelidir. Adeta o kitapla ayni duyguyu yasayabilmelidir. Antony Queen kendisine teklif edilen Er Risale (Cagri) filminden oturu, Arabistan collerini ve kulturunu anlamak ve ayni duyguyu yasayabilmek icin 7 ay kalmistir! 2- Kitabin diline vakif olabilmek icin yazildigi doneme de hakim olunmalidir! 3-İlhamata medar eserler ancak ilham ikliminde yasayan gonuller tarafindan ele alinabilir! 4-Yasamadiginiz eserin diline ve ruhuna vakif olamadan, beyan ettigi hakikatlere tercuman olamazsiniz. 5-Tercume edeceginiz dilin edebi ve gramer yapisina hakim olmanin yaninda, gunumuze kadar ulasan degerlerini (orf/adet/huzun/sevinc) idrak etmis, o millete has ozellikleri de yakinen bilmek gerekir! 6-Nasil ki bir dil ancak kendisiyle dusunulebildigi olcude kapilarini aralar ise o dile ideal tercumede, ayni sekilde ancak ifade edilebilir! MESELEYİ RİSALELERE İNDİRGEYEREK İFADE EDERSEK; Risaleler Kur’an-i Kerim’in bu asirdaki tefsiri oldugu icin zamanin ruhunu yakalamis bir dimag tarafindan baska bir dile cevrilebilir! Ayni zamanda Risalelerin kendi devrindeki acilarini / sevinclerini / huzunlerini / baslarina gelen gailelerini yudumlamis gonuller tarafindan idrak edilerek, tercume edilebilir. Bunu baska bir milletin diline cevirdiginizde, o insanlarin kabul edebilecegi uslup ve zarafetle tezyin edilmelidir. Dini bir kitap oldugu icin Menba-i olan Kur’an-i Hakim konusunda ciddi bir ilim de gerekir! Diger taraftan dinlerin zaman ve mekanlara bakan yonunu ozumsemek gerekir! Ayrica Asri Saadeti iliklerine kadar hissetmeyen bir insan, zamanin en buyuk mufessiri olan Hz.Muhammed’i (sav) ve tilmizleri olan Hz.Mevlana (ra), Hz.Bediuzzaman’i (ra) anlayamayacaktir! Risaleler osmanlica oldugu icin muazzam bir medeniyetinde urunu olarak kendisini arzeder! Halboyle iken baska bir dile ait medeniyete arzedilmesinde gereken inceliklere dikkat edilmelidir! Gunumuzdeki insanlar Risaleleri orjinalinden anlamakta gucluk cekerken, baska dil konusan milletlere bunun ayniyla tercumesi yapildigi taktirde, beklenen meyvesini vermeyecektir. Bu nedenle Risaleyi tercume edecek zat, onu hem gunumuze tasiyip, ardindan halihazirdaki yabanci dilin icerigine uygun tercume etmelidir… Asil kirilma noktasi ise Risalelerdeki ilhamatin degistirilmeden sadelesmesidir. Baska bir dile ilhamati ayni duygu etrafinda nakletmek ise adeta imkansizdir! Bu acidan Risalelerin ilhamat bolumleri (ilhama acik ruhlar onlari tefrik edebilir) ile normal akilla beyan edilen bolumleri ayri ayri ele alinmalidir. Mesela Sozler / Lemalar / Sualar / Asayi Musa daha cok ilhamat uzerine yazilmis! Hikayecik bolumleri ise guncellenebilir. Lahikalar ise ilhamattan ziyade gunluk muaserata dair konular ve mektuplar icerdiginden sadelestirme veya tercumesinde bir mahsur yoktur. Bazi yerlerde cumlenin tamami, bazi yerlerde sadece kelime guncellenebilir. Fakat kitaptaki akiciligi saglamak icin cumlenin manasina gore tercume tercih edilmelidir. Bu her cumlenin konunun tamamiyla butunluk arzetmelidir! (Bu kadar aciklamayla iktifa edelim)
Endulus 99 